اعتماد نوشت: «تمام داوطلبان شرکت در انتخابات شورای روستای افضل‌آباد شهرستان خاش زن هستند. »
این خبر خیلی زود در فضای مجازی پیچید، در شبکه‌های مجازی دست به دست شد و نام «روستای افضل‌آباد» به خاطر حضور زنانش در انتخابات شوراها چند روزی جزو خبرهای داغ شبکه‌های مجازی بود، حتی برخی هنرمندان و چهره‌های معروف هم به آن واکنش نشان دادند و در این بین خیلی‌ها به دنبال دلیل این حضور زنان بودند.
گرچه حالا مشخص شده است از ١١ نفری که برای شورای این روستا ثبت‌نام کرده‌اند ١٠ نفر زن هستند و یک مرد هم ثبت‌نام کرده است، اما تغییری در اصل ماجرا یعنی مشارکت بالای زنان در انتخابات شورا نمی‌کند. ٣٤٧ نفر از ١٢٣٥ نفر، یعنی حدود ٣٠درصد از ثبت‌نام‌شدگان در انتخابات شوراهای بخش مرکزی خاش زنان هستند. اما حضور و مشارکت زنان در روستاهای استان سیستان و بلوچستان و شهرستان خاش موضوع تازه‌ای نیست. به گفته بخشدار مرکزی خاش، این بخش ١٤ دهیار خانم دارد و این دهیاران زن همواره جزو موفق‌ترین دهیاران شهرستان و استان بوده‌اند.
یکی از این دهیاران موفق«مریم احمدزهی» دهیار روستای افضل‌آباد است. فعالیت‌ها و تلاشهای او باعث شد بتواند در یک دوره به عنوان دهیار نمونه کشوری و چندین دوره دهیار نمونه استان انتخاب شود. حالا نه تنها مردان روستا به او اعتماد کرده‌اند و عملکردش را قابل تحسین می‌دانند بلکه حضورش انگیزه‌ای شده برای مشارکت بیشتر زنان روستا در انتخابات شوراها. اعضای شورای روستای افضل‌آباد در دوره پیشین هم زن بوده‌اند و از قرار معلوم باردیگر نیز قرار است سکان اداره امور این روستا به دست زنان بیفتد.
روستای افضل‌آباد در دهستان پشت کوه در بخش مرکزی خاش قرار داد. در مسیر منتهی به روستا کوه بزرگی نمایان می‌شود، دیواری ستبر و بلند که طبیعت زیبای کنار جاده را به دو قسمت تقسیم می‌کند، برخی محلی‌ها می‌گویند دلیل نامگذاری این منطقه هم قرار گرفتنش در پشت این کوه است.
بارندگی زمستان امسال گرد سبزی بر زمین‌ها و مراتع اطراف خاش پاشیده است و تا جاده‌ای فرعی که انتهایش می‌رسد به افضل‌آباد، می‌توان چوپانان زن و مرد را دید که دام را به دل صحرا آورده‌اند و بهار امسال نگران علوفه دام‌شان نیستند.
ساختمان دهیاری افضل‌آباد درست در ورودی روستا قرار دارد. امروزتعطیل است و خانم دهیار برای چند روزی به مرخصی رفته است. روستا در آخرین روزهای تعطیلات خلوت است. آسمان صاف و منظره کوه‌های سرسخت بلوچستان در آبی آسمان افضل‌آباد خیره‌کننده است. خیابان‌های اصلی همه آسفالت‌شده و جدول‌کشی شده هستند و در پارک کوچک روستا دو کودک مشغول بازی هستند. کوچه پس کوچه‌های این روستای کوچک به دنبال منزل کدخدا طی می‌شوند. قرار است زنانی که در انتخابات شورا ثبت‌نام کرده‌اند امروز در خانه کدخدا دور هم جمع شوند.
کدخدا عظیم‌خان، شال بلوچی‌اش را به سر می‌بندد و عصا به دست به دم در می‌آید. همسر و دخترش و چند زن جوان که همگی برای انتخابات شورا ثبت‌نام کرده‌اند در خانه حضور دارند و چند نفر از مردان معتمد روستا نیز به این جمع اضافه می‌شوند. حیاط منزل کدخدا کاملا بهاری است. شاخه‌های تاک روی تنه تنومند نخل‌ها پیچ خورده و بالا رفته‌اند و با‌غچه‌های منظم پر شده‌اند از بوی گل و شکوفه پرتغال. همسر کدخدا، بانویی پنجاه ساله است که در حال حاضر یکی از اعضای شورای روستاست. فرش پهن می‌کند زیر سایه نخل‌ها و متکاهای بزرگ و پهن بلوچی را می‌آورد.
کدخدا عظیم‌خان از نورمحمدخان پدربزرگش می‌گوید: «دو صد سال پیش پدر بزرگم در دره نالک انگلیسی‌ها را محاصره کرد و نگذاشت پای‌شان به ایران برسد. من نوه همان نورمحمد خانم. » بعد عصایش را بلند کرد و در هوا تکان داد و گفت: « نمی‌گذارم پای دو قشر در این جا باز بشه. انگلیسی‌ها و معتادها. » او خودش زمانی عضو شورای روستا بوده است. اما حالا کار را به زنان جوان روستا سپرده است. یکی از دخترانی که برای انتخابات شورا ثبت‌نام کرده است دختر خود اوست. کدخدا می‌گوید با حضور زنان و دختران جوان در شوراها مخالفتی ندارد: «دولت می‌خواهد زنان درس بخوانند، در شورا ثبت‌نام کنند و کار کنند، ما هم مخالفتی نداریم. »
یکی از مردان روستا که از معتمدان مردم و کدخدا است مدیر یکی از مدارس پشت‌کوه است. همسر او نیز برای انتخابات شوراها ثبت‌نام کرده است. آقای مدیر یکی از مشوقان همسرش بوده است. می‌گوید: «دهیار ما خانم است، در این دو دوره کارهای زیادی برای روستا انجام داده است. پیگیری سنددار کردن زمین‌ها، اجرای طرح هادی روستا و ساختن خانه‌های روستاییان کارهای کمی نبوده‌اند. ما از دهیار راضی هستیم، به این نتیجه رسیدیم که برای شورا هم زنان ثبت‌نام کنند، تا بهتر بتوانند در کنار هم کار کنند. ما مردان روستا هم از آنها حمایت می‌کنیم.»
او درباره اینکه چرا مردان تمایلی به ثبت‌نام در شورا نداشته‌اند، می‌گوید: «مردان این روستا یا مرزبان هستند یا کشاورز، وقتی ندارند به امور روستا برسند. دهیار ما هم که خانم است کارش را بلد است.» بعد می‌خندد و می‌گوید: «خانم‌ها بهتر می‌توانند با هم تعامل داشته باشند و در کنار هم کار می‌کنند.»
فرحناز متولد١٣٦٣ در رشته تجربی دیپلم گرفته است و در دانشگاه هم پذیرفته شده است، اما برادرانش به خاطر دوری مسافت به او اجازه ادامه تحصیل ندادند. یکی از اهدافش برای حضور در شورا، کمک به ادامه تحصیل زنان و دختران است. می‌گوید: «به خاطر دوری مدارس و دانشگاه‌ها از روستا دختران مجبور به ترک تحصیل می‌شوند. خانم‌ها اگر تحصیل کنند، می‌توانند اشتغال هم ایجاد کنند. اگر در همین روستا کارگاه صنایع دستی احداث کنیم، بسیاری از زنان می‌توانند درآمد داشته باشند.»
او اعتقاد دارد کار کردن در کنار مردان روستا کار سختی نیست و روزی که تصمیم گرفته است به شورا بیاید فکر تمام مشکلات را کرده است.
خواهرش هم در انتخابات ثبت‌نام کرده است اما تصمیم گرفته است به نفع او از انتخابات کناره‌گیری کند. این دو خواهر می‌گویند مهم نیست کدام یک از ما در شورا حضور داشته باشد. در کنار هم برای روستای‌مان کار می‌کنیم.
مروا متولد ١٣٧١ جوان‌ترین دختر این روستا است که می‌خواهد در شورا حضور داشته باشد، می‌گوید که اگر انتخاب شود به فضای سبز روستا بیشتر توجه می‌کند، چون فضای سبز روحیه مردم را تغییر می‌دهد.
یکی دیگر از دختران جوانی که در شورا ثبت‌نام کرده است متولد ١٣٦٣ است، تحصیلات ابتدایی را تمام کرده است و به علت دوری مسافت موفق به ادامه تحصیل نشده بود. اما چند سالی است در حال گذراندن دوران دبیرستان از راه دور است. آموزش از راه دور راهی است که این دختران می‌توانند در طول سال درس بخوانند و برای امتحانات پایان ترم به مدرسه مراجعه کنند. مهمترین علت ثبت‌نامش را تاثیر کارهای خانم دهیار روستا می‌‌داند. می‌گوید: «تلاشهای او به همه ما انگیزه داده که درس بخوانیم و کار کنیم.»
خواهر خانم احمدزهی، دهیار کنونی روستا، چهار فرزند دارد و خواهرش را برای ورود به عرصه انتخابات الگو قرار داده است. می‌گوید همسرم مخالفتی با کار من ندارد و اگر انتخاب شوم مثل خواهرم برای آبادی روستا تلاش می‌کنم.
این زنان جوان وقتی خبر شهرت روستای‌شان به خاطر حضورشان در انتخابات را در فضای مجازی دیده بودند، بسیار خوشحال شدند. یکی از آنها با خنده می‌گوید: «بازیگران خانم هم برای‌شان عجیب بود و این خبر را منتشر کرده بودند.»
گرچه در برخی مناطق به زن عاجزه گفته می‌شود اما زنان روستایی نشان دادند توانمندی آنها کم از مردان نیست. یکی از مردان روستا می‌گوید: «دهیاری ما سمبل آبادانی در منطقه است و ما با زن بودن دهیارمان مشکلی نداریم. به خاطر کارهای این خانم بود که از حضور زنان دیگر در شورا هم استقبال کردیم.»
یکی از معتمدان منطقه پشت کوه اعتقاد دارد: «نسل جدید مردان و زنان این منطقه با نسل‌های قبلی فرق دارند. با وجود حضور افراد تحصیلکرده، پزشکان و معلمانی که اصالت آنها به این روستاها برمی‌گردد شرایط با گذشته متفاوت شده است. نسل‌های جدید درس خوانده‌اند و این باعث شده درگیری‌های طایفه‌ای و جرم کاهش یابد. در کنار همه اینها نگاه به فعالیت زنان در جامعه هم تغییر کرده است. البته باید به اشتغال‌زایی در این مناطق هم بیشتر توجه شود تا همه مردم از منبع درآمد برخوردار باشند.»
وقتی صحبت از عکس گرفتن می‌شود زنان در ابتدا تردید می‌کنند اما بعد آقای مدیر مدرسه به آنها گوشزد می‌کند: «حجاب‌تان را رعایت کنید و عکس بگیرید. چه اشکالی دارد؟» در برخی مناطق بلوچستان زنان هنوز از قرار گرفتن در جلوی دوربین منع می‌شوند اما انگار با افزایش حضور زنان این مانع‌های کوچک نیز اندک اندک برداشته می‌شوند.
همسر کدخدا چای به دست برمی‌گردد و می‌نشیند و یکی یکی برای همه چای می‌ریزد. بعد می‌گوید: «باید فکری هم به حال کم‌آبی تابستان بکنیم. خانه بهداشت هم که تعطیل شده، باید نیرو بیاورند.»
آقای مدیر می‌گوید: «روزی که خانم احمدزهی بخشدار شد، این روستا یک خرابه بود. الان شرایط خیلی فرق کرده مشکلات زیادی هنوز باقی است اما امیدواریم حل شود.»
زنی که روستایش را خبرساز کرد
مریم احمدزهی متولد ١٣٥٩ دهیار روستای افضل‌آباد است، در رشته کارشناسی مدیریت صنعتی تحصیل می‌کند و چهار فرزند دارد. او دهیار دوره سوم و چهارم روستا بوده است. می‌گوید: « اعتقاد داشتم حضور زنان در سمت‌های مدیریتی فرآیندی است که باید به آرامی طی شود و ناملایمات نباید ما را دلسرد کند. در دوره دوم حضورم در دهیاری این روند با حضور استاندار و فرمانداری که به حضور زنان توجه داشتند، شتاب بیشتری گرفت. استانداری برای ما جلسات آموزشی بسیاری برگزار می‌کرد و باعث شد اشتیاق زنان برای حضور در عرصه‌های اجتماعی بیشتر شود. آقای هاشمی همیشه در حوزه‌های مختلف نظر بانوان متخصص را هم جویا می‌شوند.»
او چندین سال دهیار نمونه استانی و یک سال دهیار برتر کشوری بوده است، در آزمون دهیاران استان رتبه اول و در المپیاد کشوری دهیاران رتبه ششم را کسب کرده است و اعتقاد دارد حضورش در دهیاری کم از مرزبانی ندارد. او می‌گوید: «ما در عرصه فرهنگی و آبادانی مرزها کار می‌کنیم و کار ما هم نوعی مرزبانی است.»
خانم احمدزهی برخی گمانه‌زنی‌ها در فضای مجازی که مردان این روستا یا اعتیاد داشتند یا مجرم بودند، به همین خاطر زنان کاندیدا شدند را رد می‌کند. «با فعالیت‌ها و فرهنگ‌سازی‌هایی که انجام دادیم، اعتماد به نفس زنان و دختران جوان روستا بالا رفت، انگیزه پیدا کردند در پیشرفت روستای‌شان مشارکت کنند. مردان هم به این جمع‌بندی رسیدند که می‌توانند به زنان اعتماد کنند. »
او در مورد اینکه آیا این زنان توانایی و آمادگی لازم برای حضور در کار اجرایی را دارند یا خیر، می‌گوید: «استانداری جلسات و برنامه‌های آموزشی خوبی برای دهیاران برگزار می‌کند. من از این جلسات و همین‌طور هشت سال کار در دهیاری تجربه‌های زیادی به دست آوردم که می‌توانم به زنان دیگر روستایم منتقل کنم.»
خانم احمدزهی از عملکرد هشت ساله خود راضی است و می‌گوید: « گرچه اعتبارات ما محدود است اما با پیگیری‌های زیاد توانستم طرح هادی روستا را در سال ٩٥ به پایان برسانم و به مشکلات اهالی روستا هم رسیدگی کنم.»
او درباره مشکلات یک خانم دهیار می‌گوید: «به هر حال گاه‌گداری حرف‌هایی زده می‌شود، اما امیدوارم یک روز شایسته‌سالاری، جایگزین مردسالاری شود و موانع حضور زنان در جامعه که گاه ریشه‌های فرهنگی دارد، برداشته شوند.»
نشاط اجتماعی بانوان استان سیستان و بلوچستان افزایش یافته است
گفته می‌شد علت حضور زنان در انتخابات شورای روستای افضل‌آباد اعتیاد برخی مردان آنهاست، اما مجتبی شجاعی، بخشدار مرکزی خاش این موضوع را تکذیب می‌کند: «متاسفانه گاهی نگرشی منفی نسبت به منطقه ما وجود دارد. نمونه‌اش این است که جامعه هنوز باور نمی‌کند که خانم‌ها به خودی خود برای ثبت‌نام در شوراها آمده‌اند و دنبال دلایل دیگری برای این حضور می‌گردند.
در روستایی مثل سنگان ما یک نفر هم با سوءپیشینه کیفری نداریم. همه مردم این روستا تحصیلکرده و شاغل هستند اما مشارکت بانوان در آنجا هم بسیار بالا است. روستایی داریم که پنج نفر آقا و ١٠ نفر خانم ثبت‌نام کرده‌اند. کمتر روستایی در بخش مرکزی وجود دارد که زنان مشارکت نداشته‌اند. نکته جالب اینکه خانمی در روستای بیلری دهستان پشت‌کوه در آخرین دقایق مهلت تعیین شده، ثبت‌نام کرد.
انتصاب‌های صورت گرفته از سوی مسوولان ارشد استانی و عملکرد خوب بانوان در این سمت‌ها، در کنار توجه زنان به الگوهای دینی و اسلامی فضای خوبی را برای مشارکت بانوان در تمام استان ایجاد کرده است. در این انتخابات هم یک فضای رقابتی سالم برای بانوان استان ایجاد شده است. »
«ما هم مرز کشورهایی مثل افغانستان و پاکستان هستیم. افغانستان سالانه چهارصد هزار تن مواد مخدر تولید می‌کند. طبیعی است که در این سوی مرز هم مشکلاتی ایجاد شود اما دلیل افزایش مشارکت بانوان در استان به خصوص در روستای افضل‌آباد این موضوع نیست. بلکه دلیلش حضور دهیاران موفقی مثل خانم احمدزهی است. فعالیتهای ایشان و پیگیری امور اهالی روستا باعث شده مردم به این دهیار اعتماد خاصی داشته باشند و نهاد دهیاری جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. مردم روستا به واسطه عملکرد مثبت این خانم بلوچ در بخش‌های فرهنگی، عمرانی و ورزشی به این نتیجه رسیدند این‌بار نیز به زنان روستا اعتماد کنند.»
