یاداشت/ مرز؛ تهدید و یا فرصت

شهرستان مرزی خاش در سیستان و بلوچستان سرشار از توانمندی و استعداد و ظرفیت در ابعاد مختلف می باشد که یکی از مزیت های مهم آن داشتن مرز مشترک 124 کیلومتری با کشور دوست و همسایه پاکستان است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه سیستان و بلوچستان، گر چه در جامعه پر از اضطراب و تنش کنونی از مرز بعنوان تهدید یاد می شود اما در واقعیت مرز و نقاط مرزی همواره فرصت بوده اند که متاسفانه از ظرفیت آنها بخوبی بهره گرفته نشده است.

مرز روتک در شهرستان خاش پتانسیلی ارزشمند بوده که متاسفانه در نگاه دولتمردان فقط از جنبه شعاری و تبلیغاتی برخوردار بوده و در عمل کاری مثبت برای بهره گرفتن از ظرفیتهای آن و رفع مشکلات و نیازهای ساکنان این منطقه مرزی صورت نگرفته و رنجی جانکاه متوجه مرزنشینان بوده است.

مرز رو تک خاش با وسعتی بالای پانزده هزار هکتار زمین مستعد و بکر دارای هشت هزار هکتار اراضی باغی و زراعی بوده که خرمای ارگانیک آن از بازار پسندی بالایی برخوردار می باشد.

صادر شدن این محصول توسط دلالان به پاکستان و ترکیه و عراق با باندهایی دیگر به دلیل نبود مرکز فرآوری و بسته بندی ضعفی بسیار بزرگ برای سرمایه گذاران بومی می باشد.

در همین منطقه مرزی روتک استعداد بالای بادی و انرژی خورشیدی وجود دارد که می توان از آنها بخوبی بهره برد و اینکه در صادرات برق بهترین سود را به جیب دولت و ملت زد.

نبود بازارچه مرزی و فراهم نشدن زمینه های ایجاد یک بازارچه مناسب و در شان منطقه و ساکنان ارزشمند مرزی در کنار ایجاد نشدن زیرساختهای لازم و ناتوانی دولتها در ساخت سریع و کیفی راه دسترسی ضعفی بزرگ بوده که در چند دهه گذشته مرزداران را رنج داده است.

هم اینک مرزداران غیور خاشی برای انجام دید و بازدید با افراد فامیل؛ نزدیکان و آشنایان و مراودات مرزی؛ تجارت و کسب و کار از راه جالق سراوان و یا میرجاوه و طی مسافت 350 تا 400 کیلومتری مشقتها فراوانی را متحمل می گردند که در صورت اجرای راه مرزی روتک فاصله آن تا 250 کیلومتر نزدیک تر می گردد و به راحتی و سهولت در مرز تردد صورت می پذیرد و علاوه بر آن ارتباط شهرهای متخلف استان و شهرهای داخلی کشور با مرز از طریق خاش آسان تر شده و این امر به رونق اقتصادی؛ توسعه مناسبتهای فرهنگی؛ اجتماعی؛ امنیتی و غیره کمک کند.

به عقیده کارسناسان از گام ها و روشهای مؤثر جهت تامین امنیت پایدار، تثبیت و ماندگاری جمعیت و ایجاد اشتغال در مناطق مرزی، ایجاد بازارچه ­های مرزی(تجارت مرزی) در انواع مختلف است.

امروزه توجه به بازارچه های مرزی می تواند ضمن تأمین سطح قابل توجهی از نیاز مردم مرز نشین از طریق مبادلات مرزی، به قانونی نمودن آمد و رفت ها و تهاترها، تثبیت و پایدار نمودن امنیت در مناطق مرزی، کاهش و فروکش کردن مبادله قاچاق کالا، رشد و تقویت معیشت مرزنشینان و توسعه اقتصادی این مناطق کمک نمایند.

با علم به این موضوع که بین ایجاد بازارچه و اثرات اقتصادی آن از جمله افزایش اشتغال، کاهش فقر، افزایش درآمد و کاهش تمایل مهاجرت ساکنان مناطق مرزی به جاهای دیگر رابطه معناداری وجود دارد باید گفته شود وجود مبادلات و پیوند های دو سوی مرز و آسیب پذیری و تهدیدات مختلف در این مناطق اهمیت ویژه ای را در فرایند برنامه ریزی، توسعه آمایش سرزمین به مناطق مرزی داده است که در صورت غفلت از آن ها به طور جد شاهد چالش های عمده ای از جمله ثابت نبودن جمعیتی مناطق مرزنشین خواهیم بود. 

امروزه این گونه مسایل در دوسوی مرز باعث شده تا کشورهای همسایه در قالب بازارچه های مشترک مرزی که از شناخته شده ترین روش های توسعه اقتصادی نواحی مرز نشین به شمار می رودفعال باشند.

با توسعه و رونق بازارچه های مرزی و نگاه نرم نه صرفا سخت افزاری و استفاده از ظرفیت های نیروی انسانی بومی و ظرفیت های داخلی در آن مناطق می توان تحولی بنیادی در تولید، ایجاد اشتغال، تثبیت جمعیت مرز نشین، افزایش درآمد و نهایتاً توسعه ای پایدار و ارتقای امنیت ایجاد و در کنار آن با رویکردی هوشمندانه و متعادل به سمت همکاری های متقابل منطقه ای حرکت کرد.

حفظ و گسترش امنیت مرزها و مناطق مرزی دغدغه همیشگی کشورهایی بوده است که دارای مرزهای مشترک طولانی با همسایگان خود می باشند. دیدگاه های نوین در زمینه امنیت مناطق مرزی بر استراتژی توسعه پایدار مناطق مرزی تاکید فراوان دارند.

در حقیقت آنچه که می تواند امنیت مرزها را تضمین نماید توسعه پایدار مناطق مرزی است.

به گونه ای که توسعه پایدار مناطق مرزی از طریق ایجاد بازارچه های قانونمند به عنوان راهبرد اساسی حفظ و گسترش امنیت مرزها کمک نمود. توسعه و رفاه و امنیت در مناطق مرزی لازم و ملزوم یکدیگر است.

همچنین، شدت عدم تعادل منطقه ای میان مناطق مرزی و مناطق داخلی کشور بر توسعه ملی تأثیرگذار است.

به عبارت دیگر، توسعه نیافتگی در مناطق مرزی که منجر به ناامنی می شود، اثرات خود را بر توسعه نیافتگی و ناامنی در کل کشور نیز در بلند مدت و حتی میان مدت می گذارد که توجه ویژه به آمایش مناطق مرزی نیز می تواند در کاهش این موانع موثر بوده و با ارائه یک نوع برنامه ریزی راهبردی، توسعه یکپارچه و پایدار ملی را تحقق بخشد. ایران با مساحت گسترده، به علت همین وسعت دارای تفاوت ها و عدم تعادل های منطقه ­ای و فضایی آشکار است، که این تفاوت ها بین مناطق مرزی و نقاط دیگر کشور بارزتر­ند.

این ناتعادلی ها، تأثیرات عمده ای بر جای گذاشته است: یکی اینکه حرکت توسعه را (به مفهوم توسعه ‌همه جانبه) با کندی مواجه ساخته و در مرحله‌بعد به عنوان پیامد تبعی آن، کل نظام (سیستم) توسعه، امنیت و مدیریت این مناطق را تحت تأثیر قرار داده است. استان سیستان و بلوچستان یکی از این مناطق مرزی است که علی رغم حجم انبوه خدمات در آن و حرکت های جدی برای رشد آن از جمله خطوط انتقال گاز و راه آهن و توسعه زیرساختهای حیاتی و حرکت در مسیر رشد علمی و توسعه مراکز آموزش عالی به اهداف مطلوب دست پیدا نکرده است.

هنوز به نظر می رسد دارای برخی کمبودها و ضعف بنیان های اقتصادی است که این توسعه نیافتگی و عوامل دیگر باعث شده تا این منطقه مرزی جزو حساس ترین مناطق مرزی ایران باشد.

بازارچه های مرزی به عنوان یکی از اهرم های مهم در ایجاد اشتغال و توسعه روابط تجاری با کشورهای همجوار در سال های گذشته پیوسته تاثیر قابل توجهی در فعالیت های اقتصادی کشور داشته اند که البته این تاثیر شاید درصد بسیار کمی از ظرفیت واقعی بازارچه های مرزی بوده است و اگرچه کارکرد آنها توام با برخی کامیابی ها و نارسایی ها بوده اما این بازارچه ها به نوعی مصداق و تبلور حضور مستقیم مردم در امور اقتصادی منطقه بوده است و در صورت توجه ویژه و سنجیده و استفاده از ظرفیت مشاوره های دقیق و علمی می توانند در تحقق اهداف اقتصادی کشور همچون توسعه تجارت غیرنفتی گام های موثری را بردارند و هم در ایجاد فرصت های شغلی و برابری های بیشتر اجتماعی در شرایطی که مشکل بیکاری ازجمله دغدغه های بزرگ دولت است، نقش مهمی را ایفا کنند.

محمد امین میربلوچزهی

**کانال خبر خاش آنلاین در تلگرام را به دوستان خود معرفی کنید.
تازه ترین خبرها را در این کانال بخوانید. https://telegram.me/joinchat/B1ro7DvRlkmYJSGolx-TvA